Lâu nay, người ta vẫn phàn nàn một điều: Thị hiếu thẩm mỹ của công chúng còn thấp, khiến nhiều tác phẩm nghệ thuật có giá trị bị bỏ qua, trong khi lại đổ xô đến những tác phẩm quá mức bình dân để rồi bị coi là những người có gu thẩm mỹ thấp.

Nguyên nhân là ở đâu? Đó chính là bản thân những người làm nghệ thuật còn thể hiện sự hạn chế, bộc lộ gu thẩm mỹ chưa cao, nếu không muốn nói là nhiều khi còn quá thấp.

Nhìn vào bất cứ lĩnh vực nghệ thuật nào, ta cũng có thể thấy điều này. Không ít người làm thơ đã hạ bút viết những câu dông dài, đại loại: "Anh yêu em quá em ơi/ Ngày thương đêm nhớ rối bời lòng anh". Cũng không hiếm những người viết truyện thích khai thác những khía cạnh thuộc về đời sống tình dục khi miêu tả tình yêu đôi lứa. Đành rằng tâm lý và sinh lý có mối gắn kết hài hòa làm nên hạnh phúc con người. Nhưng dùng nhục dục để "câu" người đọc là một gu tầm thường, thể hiện người viết chưa đủ tài năng để hấp dẫn người đọc. Có nhạc sỹ trong sự nghiệp sáng tác của mình đã để lại nhiều ca khúc mà trong đó quá nhiều lần hiện diện "bờ vai", "hao gầy", "ngực trần", "ướt mi"… Lại có một dạo, không hiểu vì sao, nhiều người sáng tác ca khúc đua nhau tìm đến loại bài hát thể 2 đoạn slow và disco dẫu viết về bất cứ đề tài gì. Không phủ nhận những sáng tạo nghệ thuật, nhưng đáng phàn nàn là nhiều tác giả lạm dụng hình thức này đến mức nhàm chán.

Có một thời, xung quanh Hồ Gươm, người ta bày bán la liệt những bức vẽ trên bìa giấy với nội dung khi thì là con đường bên hồ nước, lúc là dòng sông có chiếc thuyền căng buồm… Nội dung lành mạnh, nhưng hình thức thể hiện quá sơ sài, người ta gọi đó là "tranh bờ hồ". Loại tranh này từ lâu không còn nữa, nhưng giờ đây lại có một loại tranh chép mà người vẽ khó có thể gọi là họa sỹ. Cũng bằng những chất liệu của hội họa nhưng những "thợ vẽ" đã sao chép từ những bức ảnh chụp hoặc những bức vẽ nổi tiếng, chủ yếu là hình phụ nữ khỏa thân hoặc phong cảnh. Loại tranh này "đánh lừa" những người ít am hiểu nghệ thuật bằng cái giá bán không bằng một phần của tranh thật.

Múa minh họa cho hát trên sân khấu cũng là điều rất đáng bàn. Minh họa phải đúng lúc, đúng chỗ và đúng liều lượng. Nhưng đã có những biên đạo huy động cả một dàn vũ nữ ăn mặc "nghèo" ra uốn éo quanh một nam ca sỹ đang hoa chân múa tay náo loạn. Lại có lần, ca sỹ hát một bài về chủ đề ru con. Không khí khán phòng lắng đọng, vậy mà đạo diễn chương trình vẫn "cố đấm ăn xôi" cho một nhóm diễn viên nữ mặc đồ voan mỏng ra minh họa. Quả là gu thẩm mỹ của đạo diễn có vấn đề. Ca sỹ cũng là đối tượng còn để lộ nhiều hạn chế về thị hiếu thẩm mỹ. Những nhạc sỹ tài năng luôn khó tính với tác phẩm của mình. Họ viết bài hát kỹ lưỡng, cân nhắc tỉ mỉ từng chi tiết. Vậy mà ca sỹ khi hát lại cứ tùy tiện thay đổi theo gu thẩm mỹ có thể gọi là dở của họ. Ví như một số ca sỹ thường thích… nấc khi hát ở bất cứ bài hát nào. Nấc khi hát những bài não tình còn tạm chấp nhận được, song họ đã nấc cả ở những bài hát về Tổ quốc, Đảng, lãnh tụ hoặc những chủ đề đòi hỏi sự nghiêm túc, sâu sắc… Rồi thì trang phục của ca sỹ khi lên sân khấu, phong cách làm phim của đạo diễn điện ảnh, người làm chương trình truyền hình… cũng bộc lộ không ít vấn đề về gu thẩm mỹ.

Muốn đưa được những xúc cảm thẩm mỹ tốt đến công chúng, người làm nghệ thuật trước hết phải có gu thẩm mỹ cao sang. Có vậy mới có thể lựa chọn được những gì là tinh túy, đồng thời gạt bỏ được những cái tầm thường, thấp kém. Đáp án của vấn đề trên không ngoài sự học hành, tu luyện, tự nâng cao trí thức về văn hóa, xã hội, nhất là trình độ hiểu biết về lĩnh vực mình hoạt động và các lĩnh vực khác liên quan. Ở nước ta hiện nay cần dũng cảm để rõ một sự thực: những người sáng tác và biểu diễn có trình độ đạt yêu cầu còn... như lá mùa thu. Sáng tác ca khúc mà ít hiểu về văn học. Ca sỹ chỉ thuần túy luyện thanh, học lý thuyết âm nhạc mà kém hiểu biết về văn hóa, văn học… Có lẽ đã qua rồi cái thời người ta đề cao thực tế, kinh nghiệm đến mức thay thế cả tài năng, học vấn, tri thức chuyên môn.

Cất súng để cầm bút, rời ruộng đồng, nhà máy để vào đoàn văn công, bước lên sân khấu là mang theo cuộc đời vào nghệ thuật. Điều đó dĩ nhiên là tốt, hơn bất cứ ai thiếu vốn sống, thiếu thực tế. Nhưng không thể thay thế sự học hành, trau dồi tri thức nhiều lĩnh vực. Trong đó, việc đọc rộng, sâu, thâm nhập vào nhiều kho tàng văn hóa nghệ thuật có giá trị là một cách hữu hiệu giúp người sáng tạo nghệ thuật nâng cao thị hiếu thẩm mỹ.

Theo Hanoinet

Nguồn: